Van januaridip tot winterdepressie: ‘Let extra op elkaar’
Januari zou met Blue Monday de meest deprimerende maand van het jaar zijn. Wat maakt deze maand sipper dan andere, en wat doe je als iemand in je omgeving somber is?
Dat mensen er in de winter vaker doorheen zitten dan in de zomer, is best makkelijk te begrijpen. De dagen zijn korter, kouder en grauwer. Door het lagere aantal zonuren krijg je minder vitamine D binnen en hierdoor maakt je lichaam minder aan van de belangrijke geluksstof serotonine.
Naast de veelvoorkomende winterdip laten cijfers van het CBS ook zien dat januari vaker de extreemste gevallen kent, waarbij mensen het licht aan het einde van de tunnel niet meer zien. In zowel 2019 als 2020 was het zelfs de maand met de meeste zelfdodingen, respectievelijk 175 en 179.
De suïcide-piek in januari
Klinisch psycholoog en psychotherapeut Chijs van Nieuwenhuizen deed samen met anderen in 2018 onderzoek naar de verspreiding van zelfdodingen over de maanden van het jaar. De wintertijd viel daarbij op. ‘Rond december hoor je mensen praten over hoe de eenzame en donkere dagen van kerst eraan komen. Er is echter juist een dal in het aantal suïcides tijdens kerst, gevolgd door een aanzienlijke piek op 1 en 2 januari.’
Daarvoor zijn volgens Van Nieuwenhuizen, hoogleraar Forensische Geestelijke Gezondheidszorg bij Tranzo, een aantal mogelijke verklaringen. ‘Dit kan in eerste instantie komen doordat mensen het uitstellen tot na de voor hen eenzame periode van kerst. Een andere verklaring is dat vrienden, familie en zorgverleners die zich zorgen maken om bepaalde mensen, hen juist tijdens kerst extra aandacht geven. Dit werkt op dat moment erg steunend voor die persoon, maar creeërt vaak een uitsteleffect.’
Durf te vragen
Op basis van haar onderzoek wil Van Nieuwenhuizen dan ook het volgende meegeven: ‘Let extra op elkaar tijdens die piekmomenten.’ Dus zowel net ná de kerstdagen als bijvoorbeeld in het voorjaar, wanneer het aantal zelfdodingen ook jaarlijks merkbaar stijgt.
Erover praten helpt volgens Van Nieuwenhuizen ook. ‘Ik ben nog opgeleid met de insteek van: je moet het er vooral niet over hebben, want dan maak je de kans dat iemand het écht doet alleen maar groter. Terwijl juist uit onderzoek is gebleken dat je ernaar moet vragen. Merk je dat iemand zich steeds vaker terugtrekt of somber is, vraag dan concreet aan diegene: Goh, denk jij er wel eens over na om er een einde aan te maken? En durf dan ook door te vragen.’
Lichttherapie tegen de winterdepressie
Voor de meeste mensen gaat de wintertijd vooral gepaard met een winterdip, en daar is mogelijk iets aan te doen. Lichttherapie kan helpen om je gemoedstoestand te verbeteren, vertelt Van Nieuwenhuizen. En daarvoor hoef je niet eens altijd zelf een dure lamp aan te schaffen. ‘Sinds kort kun je in Eindhoven langsgaan bij een van de meerdere Lichtcafés. Hier kun je begeleid door deskundigen voor een lichtlamp met een grote hoeveelheid lux gaan zitten, wat positief werkt tegen somberheid.’
Blue Monday
In januari zien we het vaak wat minder zitten. Bestaat er ook een méést deprimerende dag van het jaar? In 2005 bedacht psycholoog Cliff Arnall een formule om je treurigheid te meten. Die zou afhangen van variabelen zoals het weer, je salaris en schulden, hoe het ervoor staat met je goede voornemens en het aantal dagen dat Kerstmis geleden is. Hieruit zou blijken dat de derde maandag van januari de meest deprimerende dag is.
Deze formule ontwikkelde hij echter in samenwerking met reisorganisatie Sky Travel om het reizen naar warme landen aan te moedigen. Van Nieuwenhuizen maakt er korte metten mee. ‘Blue Monday spreekt tot de verbeelding van mensen. Maar het is puur een marketingstunt, waar geen enkel wetenschappelijk bewijs voor is.’
Denk je aan zelfdoding? Neem dan 24/7 gratis en anoniem contact op met 0800-0113 of chat op 113.nl.
Advertentie.
