Barbara Baarsma: ‘Groeien moet, maar wel groen’
Hoe kunnen we economisch blijven groeien zonder dat we roofbouw plegen op onze planeet? Deze vraag stond centraal tijdens het college Sturen op Groene Groei. Keynote-spreker Barbara Baarsma liet haar licht over deze kwestie schijnen. ‘We moeten streven naar een zo duurzaam mogelijke samenleving.’

Als groei zo slecht is voor onze planeet, moeten we dan überhaupt wel groeien? ‘Ja, economische groei is nodig,’ zegt Barbara Baarsma, hoogleraar Toegepaste Economie aan de Universiteit van Amsterdam en hoofdeconoom bij PwC afgelopen donderdag tegen een volle Black Box. De groei waar Baarsma op doelt is essentieel om volgende generaties hetzelfde welvaartsniveau te kunnen bieden als wij nu hebben.
Groei is nodig om de kosten van bijvoorbeeld de vergrijzing op te vangen en de herverdeling van de Nederlandse welvaart te betalen. Zeker zolang we publieke voorzieningen als het onderwijs, de zorg en de rechtspraak uit gezamenlijke middelen betalen. ‘Maar,’ pleit Baarsma, ‘dat moet dan wel uit groene groei komen: groei die rekening houdt met klimaatverandering en kansenongelijkheid.’
Niet op dezelfde voet doorgaan
Baarsma licht drie soorten van economische groei toe. Grijze groei, ofwel traditionele economische groei. ‘Dit hebben we heel lang gedaan: groeien zonder na te denken of dat wel binnen de planetaire grenzen past, en dus ga je daar automatisch overheen. Grijze groeiaanhangers willen ‘lekker’ doorgaan zoals we altijd deden.
‘Dan is er ontgroeien, of degrowth. Mensen die hier voorstander van zijn, zijn ervan overtuigd dat economische krimp nodig is om binnen de planetaire grens te komen.’ Baarsma voegt toe: ‘Dit is een overtuiging die niet wetenschappelijk is aangetoond.’
Groene groei is de derde mogelijkheid. ‘Streven naar een zo duurzaam mogelijke samenleving en groeien binnen bepaalde grenzen.’ Baarsma is zelf nadrukkelijk voorstander van groene groei, zegt ze tegen de aandachtig luisterende zaal.
Stevig vergroeningsbeleid nodig
‘Ik ben voorstander van groene groei, omdat ik zeker weet dat als je nu voor krimp gaat pleiten je electoraat verliest. Groei is belangrijk voor het welvaartsgevoel, voor het gevoel van brede welvaart.

‘Daarnaast ben ik er heel erg voor om samen te werken met de ‘ontgroeiers’. Want wij streven naar hetzelfde, namelijk het vergroenen van de economie, en dat verbindt ons. Het verschil is dat ontgroeiers krimp willen en groene groeiers dus niet. Want zonder groei is de schatkist leger en daardoor is er geen geld om te investeren in zaken als het onderwijs en de zorg.’
Geld maakt niet gelukkig
Is geld dan toch het antwoord op alles? ‘Geld op zich maakt niet gelukkig,’ stelt Baarsma. ‘Ik heb veel onderzoek gedaan naar geluk en wat het verschil verklaart tussen mensen die het meest gelukkig zijn en mensen die aangeven minder gelukkig te zijn. De bepalende factor is niet geld of inkomen, maar het gevoel dat mensen grip hebben op hun leven.
‘En wat heb je nodig om grip op je leven te krijgen? Toegang tot de arbeidsmarkt, toegang tot de woningmarkt, het onderwijs, gezondheidszorg enzovoorts. Allemaal diensten die met groei worden betaald.’
Bang om kiezers kwijt te raken
Om te kunnen vergroenen is een heel stevig beleid nodig, weet Baarsma. ‘En dan bedoel ik niet het beleid dat de afgelopen jaren gevoerd is, of dat in het huidige regeerprogramma staat. Zelfs niet de Green Deal die de EU moet helpen met de groene transitie. Nee, er is een véél verregaander vergroeningsbeleid nodig.’
Als politici bang zijn om met openlijk groen beleid kiezers te verliezen, kunnen ze groei volgens Baarsma ook indirect sturen. ‘De overheid grijpt nu in via de financiële sector, bijvoorbeeld via de banken en de pensioenfondsen, zodat zij een vergroeningspoortwachtersrol krijgen.
‘Als de overheid zelf niet durft te zeggen dat we minder broeikasgassen moeten uitstoten, laten ze het de bank zeggen: die lening gaat niet door, want mijn carbon budget voor dit jaar is op. Dit soort indirecte regelgeving heeft de overheid stilletjes doorgevoerd, zonder dat het met grote koppen in de krant stond.’
Het college Sturen op Groene Groei is onderdeel van de collegereeks Brede Welvaart, geïnitieerd door Programma Brede Welvaart en Studium Generale.