Huilen mensen vaker op Blue Monday? Vijf feiten en fabels over tranen

Huilen mensen vaker op Blue Monday? Vijf feiten en fabels over tranen

Het is Blue Monday, de dag die wordt bestempeld als de meest sombere van allemaal. Huilen we vandaag ook meer dan anders? En huilen vrouwen vaker dan mannen? Huilprofessor Ad Vingerhoets over tranen, troost en testosteron.

Ad Vingerhoets: ‘Huilen is ook voor ons een signaal naar anderen: Ik heb je nodig. Troost me, help me.’ Illustratie: Femke Koppe

Hoewel Blue Monday ooit begon als een marketingtruc, lijken veel mensen zich juist vandaag nét wat slechter te voelen. De voortdurende grijze, koude dagen en het verlangen naar de lente maken deze dag bij uitstek geschikt voor een goed potje janken. Maar huilen we echt vaker op Blue Monday? En is de mens de enige diersoort die tranen kan laten vloeien? Emeritus hoogleraar Ad Vingerhoets, ook wel de huilprofessor genoemd, zet de feiten en fabels op een rij.

Een gebrek aan daglicht kan huilen triggeren.

‘Fabel. Uit onderzoek blijkt dat er meer gehuild wordt in landen met een kouder klimaat, wat vaak gepaard gaat met minder daglicht in de winter. In Nederland wordt er in de winter iets vaker gehuild dan in de zomer, maar deze trend is niet sterk genoeg om als significant te worden beschouwd. Het blijft bij een kleine aanwijzing, zonder verder diepgaand bewijs.

‘Waarom we huilen? Bij kinderen is het heel duidelijk. Ze huilen om aandacht te vragen en laten daarmee weten dat ze hun moeder of verzorger nodig hebben. Baby’s zijn immers de meest hulpeloze wezentjes, en huilen is een perfecte manier om duidelijk te maken: Help me! Ik heb honger, ik heb pijn, ik wil lichaamscontact of iets anders.

‘Bij volwassenen is dat eigenlijk niet zo heel anders. Huilen is ook voor ons een signaal naar anderen: Ik heb je nodig. Troost me, help me. Toch huilen we meestal niet zomaar, zeker niet op het werk of in het bijzijn van collega’s.’

Vrouwen huilen meer dan mannen.

‘Feit. In de westerse cultuur is dat het geval. Vrouwen worden vaker blootgesteld aan emotioneel beladen situaties. Denk bijvoorbeeld aan het kijken van zogenaamde ‘tranentrekkende films’ of emotionele series. Het is veel minder gebruikelijk dat mannen aankondigen: Vanavond staat er een ‘jankfilm’ op, daar ga ik eens goed voor zitten.

‘Daarnaast is er een biologisch verschil: de invloed van hormonen. Testosteron, het dominante hormoon bij mannen, heeft een remmende werking op het tonen van bepaalde emoties, en specifiek op huilen. Mannen met een hoog testosterongehalte hebben bijvoorbeeld meer de neiging om boos te worden, wat ook een emotie is, maar huilen blijft minder gebruikelijk.

‘Sociale druk speelt ook een grote rol. Nog steeds wordt van jongens vaker verwacht dat ze stoer zijn en hun emoties onderdrukken. Toch zie je tegenwoordig, bijvoorbeeld in de sportwereld, steeds meer mannen huilen. Waar dit vroeger bijna taboe was, worden tranen bij verlies of winst nu vaker zichtbaar. Dat laat zien dat de normen iets verschuiven.

‘Opvallend is dat de verschillen tussen mannen en vrouwen minder groot zijn bij sterk emotioneel beladen situaties zoals rouw, liefdesverdriet of heimwee. Het grootste verschil zit in de kleinere, alledaagse momenten. Denk aan conflicten, ruzies, of zelfs frustraties zoals een computer die crasht of een auto die het niet doet. In zulke situaties zijn vrouwen vaker geneigd om te huilen, terwijl mannen eerder zullen vloeken.’

Alleen mensen huilen.

‘Fabel. Als je huilen breder definieert, zoals vocaal huilen, dan zie je dat alle zoogdieren en sommige vogelsoorten dat ook doen. Maar echte tranen in combinatie met snikken en brullen, zoals we bij mensen zien, komen bij dieren nauwelijks voor. Er zijn wel enkele recente onderzoeken die suggereren dat honden meer traanvocht produceren bij weerzien van hun baasjes, nadat ze gescheiden zijn geweest. Ook zien we dat muizen meer traanvocht afscheiden als ze pijn of trauma ervaren.

‘Een bijzondere documentaire die de emotionele reacties van dieren in beeld brengt, is The Weeping Camel. Deze indrukwekkende film speelt zich af in Mongolië en vertelt het verhaal van een kameel die haar albinojong verstoot. Een lokale sjamaan wordt ingehuurd om met zijn speciale muziek een poging te doen om de moeder en haar jong weer met elkaar te verbinden. Met succes: de moederkameel staat het jong toe te zogen. Op dat moment lijkt de kameel te huilen.

Ad Vingerhoets: ‘Als je huilen breder definieert, dan zie je dat alle zoogdieren en sommige vogelsoorten dat ook doen.’ Illustratie: Femke Koppe

‘Er wordt gesuggereerd dat het hormoon oxytocine, beter bekend als het ‘gelukshormoon’, hierbij een rol speelt, aangezien dit hormoon vrijkomt wanneer de zoogdiermoeder haar jong laat zogen. Oxytocine speelt een belangrijke rol bij de binding tussen moeder en kind.’

Huilen heeft een stressverlagend effect.

‘Fabel. Huilen wordt vaak gezien als een manier om stress te verminderen, maar of het daadwerkelijk oplucht, hangt sterk af van de situatie en persoon. De suggestie dat huilen stoffen zoals oxytocine of endorfine vrijmaakt die je je beter laten voelen, blijkt niet te kloppen. Onderzoek toont geen bewijs voor de afgifte van deze stoffen tijdens huilen.

‘Uit een grootschalig onderzoek in 35 landen onder meer dan 5.000 mensen bleek dat slechts 50% zich na het huilen beter voelde, terwijl 40% geen verschil merkte en 10% zich zelfs slechter voelde. Dit wijst erop dat de vraag niet is of huilen oplucht, maar eerder voor wie en in welke omstandigheden.

‘Een van de belangrijkste factoren die bepaalt of huilen oplucht, is de emotionele toestand van degene die huilt. Mensen die zich al goed in hun vel voelen, ervaren vaker verlichting. Paradoxaal genoeg hebben mensen met een depressie of burn-out meer de neiging om te huilen, maar zij voelen zich na het huilen zelden beter.

‘Daarnaast speelt de aard van de situatie een rol. Huilen om controleerbare situaties, zoals conflicten, geeft vaker een gevoel van opluchting dan huilen om oncontroleerbare gebeurtenissen, zoals rouw of verlies.

‘De reactie van anderen is ook cruciaal. Wanneer omstanders troost bieden of begrip tonen, helpt dat om je beter te voelen. Maar negatieve reacties, zoals uitlachen of boos worden, kunnen juist leiden tot schaamte en het uitblijven van opluchting.’

Op Blue Monday huilen mensen vaker dan op andere dagen.

‘Fabel. Er is weinig wetenschappelijk bewijs dat mensen op Blue Monday vaker huilen dan op andere dagen. Wel is er onderzoek dat bepaalde huilpatronen laat zien. Mensen hebben de neiging om vooral in de avond te huilen, tussen zeven en tien uur. Dit gebeurt vaak wanneer ze alleen thuis zijn of in gezelschap van iemand die vertrouwd voelt, zoals een partner of moeder.

‘Vermoeidheid kan een reden zijn dat juist dan de tranen vloeien. Na een lange dag is de drempel om te huilen lager. Daarnaast kunnen films, muziek of persoonlijke conflicten in de avond de gevoelens oproepen die overdag onderdrukt werden. De rust en privacy van thuis bieden de ruimte om deze gevoelens eindelijk te uiten.

‘Voel je op deze Blue Monday de behoefte om een traantje te laten? Wees niet bang om je emoties te tonen. Het is heel normaal om te verlangen naar een warme schouder en verbinding met iemand bij wie je je veilig voelt. Schaam je daar vooral niet voor. Het is menselijk en hoort erbij.’

In februari start Ad Vingerhoets met een nieuw onderzoek waarbij vrouwentranen worden opgevangen. Voor dit onderzoek is hij dringend op zoek naar vrouwen die:

  • De (prik)pil gebruiken, én
  • Gemakkelijk en veel kunnen huilen (dus veel traanvocht produceren).

Deelnemers ontvangen een bescheiden financiële vergoeding. Interesse of meer informatie? Stuur een e-mail naar: vingerhoets@tilburguniversity.edu.

Advertentie.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.