Raketgeleerden

Van de mastervakken over internetrecht die ik in Tilburg volgde, zijn me een paar dingen bijgebleven. Eén: Mark Zuckerberg is de data-Dracula in hoogsteigen persoon. Twee: werken in groepjes van zeven studenten is niet goed voor je nachtrust. En drie: de invloed van het recht moet je niet overschatten.

Als je één studie volgt denk je nog weleens dat jouw manier de enige manier is om problemen op te lossen. Bij rechten is het niet anders. Ik leerde tijdens mijn studie bijvoorbeeld dat als je een stuk grond koopt met daarbij een recht van overpad over de grond van de buurman, je de buurman kunt dwingen de heg te snoeien als die heg je belemmert over zijn grond te lopen. Als hij niet wil luisteren kun je naar de rechter stappen en die stelt je dan in het gelijk.

Voor een rechtenstudent is het daarmee afgelopen. Maar iedereen die weleens naar De Rijdende Rechter heeft gekeken weet dat het daarmee niet is afgelopen. Het al dan niet snoeien van een heg is bijna altijd een onderdeel van een burenruzie die niet wordt veroorzaakt door een overhangende beukenhaag, maar door andere problemen, waar psychologen of sociologen vaak betere oplossingen voor hebben dan juristen.

Je kunt hetzelfde probleem op verschillende manieren oplossen. Neem de problematische macht van Facebook. Je kunt er economen en mededingingexperts op los laten die proberen de economische macht van het bedrijf te breken. Je kunt ethici of filosofen laten denken over de grenzen van privacy en het zelfbeschikkingsrecht in tijden van techreuzen. Je kunt informatici inzetten die browsers bouwen waarmee Facebook moeilijker data kan verzamelen. Een historicus zou kunnen zien hoe in het verleden de macht van grote bedrijven werd gebroken, een jurist zou het kunnen vastleggen in heldere regels. Een combinatie van al deze oplossingen is vrijwel zeker het effectiefst.

Minister Ingrid van Engelshoven lijkt deze lessen niet te hebben meegekregen toen ze aan de Radboud Universiteit studeerde. De plannen om extra geld te geven aan bèta en techniek en dat weg te halen bij alle andere studies, die ze vorige week presenteerde, geven weinig blijk van kennis van de belangrijke discussies op dit moment.

Neem het debat over vaccinaties. Het probleem is daar niet dat vaccinaties niet werken, maar dat mensen de overheid en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid & Milieu niet geloven. Dat is geen medisch probleem, maar een communicatieprobleem. Het debat over klimaatverandering is weliswaar gebaat bij betere zonnecellen en elektrische auto’s, maar zolang mensen niet snappen dat de aarde opwarmt door hun handelen – en mind you, een steeds groter deel van Nederland weigert dat te geloven – zullen ze hun gedrag niet aanpassen. De discussie over nationale identiteit, zwarte piet en het slavernijverleden is als geen ander gebaat bij historici, filosofen en sociologen.

Het plan om volop in te zetten op bèta- en techniek lijkt gedreven door het rechtse deel van de coalitie dat wetenschap als een patentenfabriek van B.V. Nederland lijkt te zien, in plaats van dienstbaar aan de maatschappij. Problemen zijn nooit eendimensionaal en door wetenschap eendimensionaal te benaderen kun je geen problemen oplossen. Of om de Leidse hoogleraar Koreastudies Remco Breuker te parafraseren: ‘Een land met alleen maar raketgeleerden is niet per se een geslaagd land.’

Advertentie.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.