Esmah Lahlah leunde nooit achterover in de collegebanken: ‘Dat valt ontzettend op als je een hoofddoekje draagt’

Tweede Kamerlid Esmah Lahlah studeerde en promoveerde aan Tilburg University. Haar ouders, die zelf niet de kans kregen om te studeren, moedigden haar aan. ‘Toen ik voor het eerst over de campus liep, was ik erg onder de indruk van de universiteit.’

Met een enorme pot pindakaas in haar handen komt Esmah Lahlah de Tilburgse LocHal binnenlopen. Op het etiket van de pot staat ‘Esmah Lahlah Pindakaas’. ‘Een afscheidscadeautje,’ verklaart Lahlah vrolijk.

Sinds ze in december 2023 afzwaaide als Tilburgse wethouder om voor GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer plaats te nemen, worden er nog met regelmaat afscheidsbijeenkomsten voor haar georganiseerd. ‘Die mensen weten dat ik het liefst met een boterhammetje met pindakaas lunch. En dus heb ik thuis inmiddels een behoorlijke collectie staan.’

Lahlah blijft een Tilburger

We spreken op Lahlah’s verzoek in de LocHal af. ‘Dit is de huiskamer van de stad, iedereen kan er gebruik van maken: alle lagen van de bevolking, bijvoorbeeld om een krantje te lezen of om te studeren. In zijn examenjaar zat mijn zoon hier ook regelmatig. In de Spoorzone komt oud en nieuw mooi samen, dat hebben wij goed gedaan.’ Na een korte stilte: ‘Ja, ik zeg nog steeds wij, want ik blijf een Tilburger.’

Aan een pied-à-terre in de Hofstad moet Lahlah niet denken. ‘Als ik in Den Haag moet zijn, ga ik gewoon met de trein op en neer.’ Hoe geliefd ze onder Tilburgers is, blijkt als ze in korte tijd een paar keer aangesproken en bedankt wordt. Ze reageert op iedereen even vriendelijk. ‘Als je een beetje open in het leven staat, krijg je daar vaak bijzondere gesprekken voor terug,’ concludeert ze.

De man is de norm

We treffen LahLah (Helmond, 1979) per toeval op Internationale Vrouwendag. Heeft zij als student en promovenda ooit het gevoel gehad dat ze als vrouw niet serieus genomen werd? ‘Nee, maar dat heeft waarschijnlijk met mijn studiekeuze te maken. Bij psychologie en later bij ontwikkelingspsychologie liepen voornamelijk vrouwelijke studenten rond, de mannen waren in de minderheid. Er waren wel veel mannelijke hoogleraren.

‘Wat ik nooit vergeten ben, is dat bij een van de eerste lessen klinische gezondheidspsychologie de docent erop wees dat er enorme gezondheidsverschillen tussen mannen en vrouwen zijn, omdat bij onderzoek de man meestal de norm is. Signalen van vrouwen worden hierdoor niet, of pas laat, herkend. Dat die verschillen er überhaupt zijn, was voor mij een echte eyeopener.’

Andere taal dan in Helmond

De stoptrein van Helmond naar Tilburg University, dat is het eerste waar Lahlah aan denkt als ze herinneringen aan haar studietijd ophaalt. ‘Ik reisde samen met een groep vriendinnen uit Helmond naar de universiteit, heel gezellig was dat. Een deel van hen ging rechten studeren, ik koos voor psychologie.

‘Ik herinner me de eerste keer dat we over de campus liepen en ons verwonderden over wat we allemaal zagen en hoorden. De Nederlandse taal bijvoorbeeld, die klonk niet zoals wij dat gewend waren in Helmond. Er werden andere woorden gebruikt, veel academischer. We hadden echt zoiets van: wow, we moeten goed opletten. We waren er best van onder de indruk.

‘Ik wilde er helemaal geen nadruk op leggen, maar een vriendin en ik waren zo ongeveer de enige studenten die een hoofddoek droegen. Dat was best bijzonder. En het viel ontzettend op: wij konden tijdens colleges nooit eens even achterover leunen, want dat zag je natuurlijk meteen.’

Niet de keuze om te gaan studeren

‘Ik kom uit een gezin dat onderwijs ontzettend belangrijk vindt. Dat komt omdat mijn moeder niet de keuze had om te gaan studeren. Zij was zestien toen ze trouwde. Mijn vader was de zoon van een van de eerste gastarbeiders die naar Nederland kwamen. Mijn ouders konden allebei niet de opleiding volgen die ze graag hadden gewild.

‘Ik dacht dat ik psycholoog zou worden, dat had ik helemaal uitgestippeld’

‘Zij leerden mij dat onderwijs de sleutel tot ontwikkeling is en moedigden mij aan om naar de universiteit te gaan. Ik wilde kinderpsychologie doen, maar wel op één voorwaarde: dat ik op kamers kon, want ik ging ervan uit dat dat een pre was. Tot ik bij het eerste de beste studentenhuis ging kijken en daar een enorme bende aantrof. Ik dacht: toch maar niet op kamers.’

Super ijverig

Lahlah koos voor kinderpsychologie vanwege het pedagogische aspect. ‘Hoe jonger kinderen zijn, hoe meer je ze kunt bijsturen in hun ontwikkeling, en dat vergroot hun kansen.’ Wat voor student was de politica zelf eigenlijk? ‘Ik begon als een super ijverige, hardwerkende student, maar ik genoot steeds meer van het studentenleven: ik was lid van studievereniging Complex en later van een Marokkaanse studentenvereniging.

‘Ik was heel erg gemotiveerd om mijn studie goed te doen. Ik heb daar een grappig verhaal over,’ gniffelt Lahlah. ‘We kregen het vak inleiding in de psychologie. Daar hoorde een boek van zo’n 300 pagina’s bij. Voor de toets moesten we de stof kennen en de gronden analyseren. Toen kregen we een vraag – en ja, het zit me nog steeds behoorlijk dwars – over het onderschrift van een foto. Dat ging dus over beeldvorming.’ Verbaasd: ‘Ik dacht: wat ís dit?’

Afstudeerdatum is uitrekendatum

‘Op de universiteit werd ik verliefd op mijn inmiddels ex-man. Hij was uitwisselingsstudent en we zijn vrij snel getrouwd. Om ervoor te zorgen dat hij hier kon blijven en we samen een leven op konden bouwen, moest ik naast mijn studie bijna fulltime gaan werken. Dat was pittig. Toch viel in dat jaar alles op z’n plek: ik liep stage, haalde al mijn vakken en ik schreef mijn afstudeerscriptie.

‘In datzelfde jaar wilde ik graag een kindje, maar ik realiseerde me ook: ik weet helemaal niet of ons dat gegeven is. Dus ik ging gewoon stage lopen en verwachtte na negen maanden klaar te zijn en mijn studie af te ronden.

‘Ik raakte heel snel zwanger. Grappig genoeg was mijn afstudeerdatum ook de datum dat ik uitgerekend was. Als iemand vraagt of ik goed met deadlines kan omgaan, is mijn antwoord: het lukt mij wel aardig om bepaalde dingen te combineren,’ zegt Lahlah lachend. ‘Toch was ik blij dat dat hummeltje twee weken langer in mijn buik bleef zitten.’

Maak ook plezier

‘Wat ik me terugkijkend realiseer, is dat je studietijd een belangrijke fase in je ontwikkeling is. Je komt tijdens die periode zoveel mensen tegen die je anders naar dingen leren kijken. Ik dacht dat ik psycholoog zou worden, het liefst gezondheidspsycholoog in een ziekenhuis. Dat had ik helemaal uitgestippeld.

‘Het gaat er niet om dat je zo snel mogelijk afstudeert of de hoogste punten haalt’

‘Maar ik heb uiteindelijk nooit als psycholoog gewerkt, nooit. Toch heb ik veel aan mijn studie gehad. Het pad dat je bewandelt gaat niet alleen rechtdoor, maar slingert en zorgt ervoor dat je een fantastische reis maakt. Dat is heel waardevol.

‘Het gaat er ook niet om dat je zo snel mogelijk afstudeert, de hoogste punten haalt, of meteen een indrukwekkend cv opbouwt. Natuurlijk, ik was zelf ook gefocust en wilde het liefst cum laude afstuderen, maar de mentale druk is nu zo groot. Wat ik aan huidige studenten mee zou willen geven is dit: studeer hard, maar maak ook veel plezier en gebruik je studieperiode om je zo breed mogelijk te vormen.’

Muzikale carrière

Over een zo breed mogelijke vorming gesproken: iedereen is inmiddels bekend met de carnavalskraker die Lahlah’s naam draagt. Maar in 2022 vormde ze samen met onder andere hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen het achtergrondkoor bij het sociaal geëngageerde nummer Krapte Snapte van WonderWerk. Kunnen we ons binnenkort misschien verheugen op een vervolg? ‘Ik vrees dat er op dit moment geen reünie in zit.’

_Advertentie.