Lokke Moerel: “Ik weet niet of je als advocaat zoveel prestige hebt”

Veel rechtenstudenten dromen ervan om advocaat te worden. Gedreven door inspirerende verhalen uit series zoals ‘Suits’ doen zij hun uiterste best om de top te bereiken. Maar hoe ziet het werk van een advocaat er daadwerkelijk uit? En wat moeten we geloven over de misstanden in de advocatuur? Univers gaat in gesprek met vier advocaten. Samen lichten ze een tip van de sluier op van deze fascinerende wereld. Deze week: Lokke Moerel, hoogleraar Global ICT Law en advocaat bij Morrison & Foerster.

Hoe zou u de dag van een advocaat in een paar steekwoorden omschrijven? 

“Spannend en onvoorspelbaar, maar altijd leuk.”

Waarom heeft u gekozen om in de advocatuur te gaan werken? 

“Gedurende mijn studie rechten liep ik stage bij de juridische afdeling van ExxonMobil in Breda en bij De Brauw Blackstone Westbroek in Den Haag. Ik had verwacht dat ik het bij De Brauw veel te chic en dus niet leuk zou vinden. Maar het tegenovergestelde was het geval. Ik vond het geweldig. Het werk was uitdagend en super afwisselend. Bij ExxonMobil waren ze aardig maar er waren geen andere jongeren, dat miste ik. Ik besloot toen de opleiding tot advocaat te volgen.”

Hoe is uw werk veranderd ten opzichte van vroeger? 

“Vroeger verliep alles erg traag. De fax was toen al een hele innovatie, dan kon je dezelfde dag nog antwoord geven. Je begon je dag met het ophalen van de post en die ging je dan eerst afhandelen. Vervolgens ging je aan je stukken werken. De dagen hadden veel meer hetzelfde ritme.

Het werd allemaal anders toen we een eigen pc kregen. Ik moet nog lachen als ik eraan terugdenk dat we eerst alleen intern mochten e-mailen, anders was het te gevaarlijk! Dat is nu wel anders. Het verwerken van je e-mails is iets wat heel de dag door gaat. Ik werk veel met Amerika, dus mijn e-mail gaat ook nog in de avond door. Door de instant communicatie lijkt alles dringender, de dynamiek is echt veranderd. 

U richt zich vooral op privacy, cyber-security en cloud computing. In hoeverre verschillen uw werkzaamheden van die in andere rechtsgebieden? 

 “Het verschil zit in twee dingen. Ten eerste kom ik amper nog in de rechtszaal. Ik durf daarom bijna niet meer te zeggen dat ik advocaat ben. Mijn werk is vooral adviserend, waarbij ik samen met techneuten en data scientists nieuwe technologieën (zoals AI-toepassingen) op basis van ‘privacy/ethics-by-design’ inricht.

Het tweede is het grensoverschrijdende karakter van mijn werk. De bedrijven die deze technologieën implementeren doen dit meestal wereldwijd, dus niemand wil horen wat het Nederlandse recht is. Je bent op zoek naar de trends en gemeenschappelijke factoren in de diverse rechtstelsels in de wereld. Je zoekt de kernelementen zodat je een globale oplossing kunt leveren die de beste kans heeft om wereldwijd te worden geaccepteerd.”

Televisieseries zoals ‘Suits’ geven een nogal betoverend beeld van de advocatuur: je werkt hard maar daarvoor krijg je enorme hoeveelheden geld en prestige. Is dit een waarheidsgetrouw beeld? 

“Ik weet nog dat ik de eerste aflevering van Suits keek omdat iedereen tegen me zei dat dit leuk was. Tijdens het kijken lag ik helemaal dubbel, want het is totaal niet realistisch. Er stonden bij de start van de serie niet eens pc’s op de bureaus.

Als advocaat ben je de hele dag aan het mailen en zit je achter je scherm aan stukken te werken. Het is anders onmogelijk om deals te sluiten. In Suits doen ze de hele tijd corporate deals, maar ik heb nooit documentatie voorbij zien komen.

En wat betreft het geld en ‘prestige’, ik weet niet of je als advocaat zoveel prestige hebt. Er zijn niet voor niets zoveel grappen over advocaten. De realiteit voor jonge advocaten is dat ze heel hard werken en hun salaris nodig hebben om een appartement te huren en goed voor de dag te komen. En vergeet de studieleningen die afbetaald moet worden niet. Er blijft in het begin niet veel van je salaris over.”   

Over Lokke Moerel

Lokke Moerel begon in 1989 als stagiaire bij advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek. In 1998 werd ze partner bij de sectie ICT. Sinds 2015 is ze werkzaam als ‘Senior of counsel’ bij het Amerikaanse technologiekantoor Morrison & Foerster. Zij is een van de meest bekende advocaten ter wereld op het gebied van privacy en nieuwe digitale technologieën. Naast haar werk als advocaat is Lokke Moerel onder andere hoogleraar Global ICT Law aan Tilburg University.

Wat vindt u mooi aan uw werk en welke aspecten vindt u lastig? 

“Wat ik heerlijk vind, is dat mijn werk intellectueel uitdagend is. Ik verveel me heel snel dus wat dat betreft is mijn baan ideaal. Zeker in mijn vakgebied, waar steeds nieuwe technologieën ontwikkeld worden, moet je telkens weer kijken wat je nu gaat doen. Een ander mooi aspect: het werk van een advocaat geeft vaak onmiddellijk voldoening. Als je een praktische oplossing bedenkt of een conflict oplost zijn klanten heel blij met je.” 

“Aspecten die ik lastig vind zijn er amper, alleen het vele reizen wordt voor mij, ik ben nu 53, steeds vermoeiender. Ik zie wel dat jonge advocaten vaak worstelen met het trekken van grenzen en dat moeten leren. Ook ik heb dat moeten doen. Je moet als advocaat extreem flexibel zijn en er wordt hard gewerkt.”

Er wordt veel aandacht besteed aan de enorme werkdruk van advocaten. Herkent u deze druk?

“Zeker. Als advocaat behandel je meerdere zaken tegelijkertijd en je wil iedere cliënt zo goed mogelijk bedienen. De cliënt betaalt hoge uurtarieven, dus er wordt ook kwalitatief hoog werk verwacht. Dus ja, dat levert druk en een bepaalde vorm van stress op. Je moet er tegen kunnen. Aan de andere kant geeft het veel voldoening als je niet door de problemen opgeslokt wordt en oplossingen vindt.

De druk geldt overigens voor alle kantoren, groot en klein, en voor alle rechtsgebieden. Voor jonge advocaten is het daarom belangrijk tijdmanagement te leren, want niemand gaat dat voor je doen. Als je dat niet lukt ben je misschien niet geschikt voor de advocatuur. Het is een fantastisch vak maar die druk hoort erbij.” 

Wat is volgens u de grootste misvatting over de advocatuur? 

“Je ziet tv-series en leest publicaties over de Zuidas die een heel vertekend beeld tonen. Als je die bekijkt lijkt het alsof advocaten gewetenloze, coke-snuivende geldwolven zijn. Ik weet niet waar die cokesnuivers uithangen, maar ik ken ze niet. Ik heb 25 jaar bij De Brauw gewerkt, ik denk dat ik dat wel zou hebben geweten. In mijn ervaring zijn advocaten echte beroepsbeoefenaars. Om partner bij De Brauw te worden moet je het vak leuk vinden, anders word je niet goed genoeg en houd je het niet vol.

Wat het geld betreft: ja, de partners worden goed beloond. Maar de mensen die ik ken werken niet primair voor het geld. Als je door geld gedreven wordt kun je beter iets anders doen. Ik snap dat het leuk is om een dergelijk beeld te schetsen want dat maakt het verhaal spannender. Maar ik herken het niet.”

Heeft u een tip voor studenten die in de advocatuur willen werken? 

“Laat je vooral niet afschrikken door rare verhalen die rondzwerven. Ik had ook rare verhalen gehoord over De Brauw. Dus ik ging daar stage lopen met het idee dat ik daar toch niet wilde werken. Uiteindelijk klopten de verhalen niet en vond ik het geweldig. Als je denkt dat een groot kantoor op de Zuidas niks voor je is, ga er dan vooral eerst zelf kijken.”

Als u opnieuw zou kunnen kiezen, zou u dan weer de advocatuur ingaan?

“Ik zou het morgen weer doen. Je krijgt bij een advocatenkantoor echt een fantastische opleiding. Kijk vervolgens na vijf jaar of je verder wilt of dat een ander soort baan beter bij je past. Die keuze heb je altijd. Er wordt gezegd dat je 10.000 uur moet besteden om de top van je potentie te bereiken. Dat geldt zeker ook hier. Je moet heel hard werken, maar als je die uren maakt dan heb je ook echt iets. Daarom zeg ik tegen alle rechtenstudenten: ga ervoor.”

De advocaat

In deze vierdelige miniserie vertellen advocaten over de advocatuur, en maken ze korte metten met geruchten over hun vak.

4. Steven Jellinghaus: “Televisieseries geven geen waarheidsgetrouw beeld van de advocatuur”

3. Ingrid Nelemans: “Mensen denken dat ze rechten moeten studeren om veel geld te verdienen”

2. Lokke Moerel: “Ik weet niet of je als advocaat zoveel prestige hebt”

1. Reinout Wibier: “Merendeel advocatuur houdt zich bezig met geld”

_Advertentie.